Porównanie dramatu szekspirowskiego z dramatem romantycznym

             Dramaty w życiu literatury mają swoją dużą historię. Początkowo grane były na scenach z okazji świąt ku czci boga Dionizosa w starożytnej Grecji. Posiadały swoje pewne zasady i ciągle się rozwijały, aż wreszcie doszło do powstania dramatu satyrowego oraz dwóch podstawowych gatunków dramatycznych: tragedii i komedii. 

             Dziś jednak nie o dramacie antycznym będziemy mówić, a będziemy porównywać dramat szekspirowski z dramatem romantycznym.  

Dramat szekspirowski to rodzaj dramatu wykreowany przez Williama Szekspira (Shakespeare). Uważa się, że ten rodzaj dramatu jest prekursorem dramatu romantycznego. Przykładami dramatu szekspirowskiego może być „Makbet” Williama Szekspira, a dramatu romantycznego „Dziady cz. III” Adama Mickiewicza. 

Oba dramaty odrzucają zasadę trzech jedności: miejsca, czasu i akcji, czyli odchodzą od zasad dramatu antycznego. 
- W Makbecie wydarzenia rozgrywają się w czterech różnych zamkach szkockich, wrzosowiskach, jaskini wiedźm, lesie Birnam, na dworze angielskiego króla Edwarda 
- w Dziadach cz. III wydarzenia odbywają się od 1 listopada 1832r. do nocy dziadów 1833r. w wielu miejscach: więzieniu, Wilnie, Warszawie, domku wiejskim pod Lwowem oraz w Rosji. 

W obu dramatach w odróżnieniu do dramatu antycznego pojawiały się sceny zbiorowe. Była to nowość dla dramatów szekspirowskich i zachowała się do dramatów romantycznych (w dramatach antycznych występowali tylko mężczyźni, a w scenie mogło występować maksymalnie 3 aktorów). Poza tym w przypadku obu dramatów łączy się fantastykę i realizm w świecie przedstawionym: 
- w Dziadach cz. III np. scena VII Salon warszawski oraz Duch i chór archaniołów w scenie III 
- w Makbecie wystarczą wspomniane trzy wiedźmy. 

W obu dramatach występują bohaterowie dynamiczni, którzy przechodzą psychologiczną przemianę. (np. Makbet – Lady Makbet; Dziady cz. III – Konrad). Za to różnicą między tymi dramatami będzie tragizm postaci: 
- w dramatach szekspirowskich panowała zasada, że bohater jest kowalem swojego losu 
- w dramatach romantycznych występowała niewola duszy niezależna od bohatera 
- dla przypomnienia wspomnę, że tragizmem w dramatach antycznych było fatum ciążące nad bohaterem. 

W dramacie szekspirowskim wprowadzono podział na akty i sceny, zachowało się to do dramatu romantycznego. W dramacie szekspirowskim także zerwano z zasadą decorum (zasadą stosowności), mieszano więc style i wątki: styl wysoki obok stylu niskiego i wątek tragiczny obok komicznego.  
Trzeba jednak wspomnieć, że dramaty te różnią się kompozycją: 
- w Makbecie kompozycja jest zamknięta, poszczególne sceny są ze sobą ściśle powiązane 
- w Dziadach cz. III kompozycja jest luźna i otwarta (sceny nie wiążą się ściśle ze sobą i występuje brak ciągu przyczynowo-skutkowego). 
 
Nowością w dramatach romantycznych był synkretyzm rodzajowy. Widać go np. w Dziadach cz. III Adama Mickiewicza, ale i w innych jego dziełach. Wprowadzono do dramatu inne rodzaje literackie takie jak epika (Ustęp w Dziadach cz. III), bajka (bajka Żegoty), opowiadanie (opowiadanie o Cichowskim).  

Warto wspomnieć, że dramaty romantyczne często były asceniczne, czyli trudne do wystawienia na scenie (inaczej niż za czasów dramatów antycznych, które były pisane z myślą o wystawieniu na scenie).

 

Bibliografia: 

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Dramat_antyczny 

2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Dramat_romantyczny 

3. Dziady cz. III czas i miejsce akcji – zeszyt do języka polskiego 

4. https://www.bryk.pl/lektury/william-szekspir/makbet.czas-i-miejsce-akcji 

5. Opracowanie lektury Dziady cz. III – zeszyt do języka polskiego 

6. Porównanie typów dramatów – zeszyt do języka polskiego 

7. Kompozycja dramatów, synkretyzm rodzajowy, asceniczność – wiedza z lekcji języka polskiego, zeszyt do języka polskiego